Chủ quyền biên giới, biển đảo là “phên dậu” thiêng liêng của Tổ quốc. Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, nhất là các hành vi xâm phạm chủ quyền biển đảo trên Biển Đông, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò công cụ tuyên truyền sắc bén của Đảng, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, bảo vệ vững chắc từng tấc đất, tấc biển và bầu trời của Tổ quốc.

Báo chí là lực lượng đi đầu trong công tác tuyên truyền về chủ quyền biên giới, biển đảo

Ngay từ những ngày đầu lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Báo chí là vũ khí sắc bén của cách mạng”. Thực hiện nhiệm vụ thông tin, định hướng và tạo đồng thuận xã hội, báo chí luôn là kênh truyền thông chủ lực trong việc tuyên truyền về chủ quyền quốc gia, nhất là ở những khu vực biên giới, hải đảo - nơi chủ quyền được thể hiện rõ rệt nhất. Trong thời đại số hiện nay, báo chí không chỉ đưa tin, phản ánh mà còn có trách nhiệm xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc thông qua việc lan tỏa kiến thức pháp lý, lịch sử, và hình ảnh người chiến sĩ biên phòng, hải quân, dân quân tự vệ… trên tuyến đầu Tổ quốc.

Với đặc thù là tỉnh biên giới phía Bắc, Lào Cai là một trong 25 tỉnh, thành phố có đường biên giới trên đất liền của Việt Nam, với 8 cửa khẩu, trong đó Cửa khẩu quốc tế Lào Cai là một trong những cửa khẩu trọng điểm khu vực phía Bắc. Địa bàn có nhiều dân tộc sinh sống, đời sống kinh tế - xã hội không đồng đều, nên công tác tuyên truyền đặt ra nhiều yêu cầu cao, sâu sát, linh hoạt, phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Sau khi sáp nhập 2 tỉnh và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tỉnh Lào Cai hiện có 40 cơ quan báo chí đang hoạt động, trong đó có 02 cơ quan báo chí địa phương và 21 cơ quan báo chí Trung ương đặt văn phòng đại diện, cử phóng viên thường trú tại tỉnh; tỉnh ký kết phối hợp tuyên truyền với 17 cơ quan báo chí Trung ương; có 150 cổng/trang thông tin điện tử thành phần; hệ thống 99 đài truyền thanh cấp xã. Trong thời gian qua, các cơ quan báo chí của tỉnh như Báo và Phát thanh - Truyền hình, Tạp chí Phan Si Păng, Cổng thông tin điện tử của tỉnh, hệ thống truyền thanh cơ sở, đã chủ động triển khai nhiều hình thức tuyên truyền về chủ quyền biên giới, biển đảo phong phú. Báo và Phát thanh - Truyền hình đã thực hiện chuyên mục “Biên cương xanh” đăng định kỳ, giới thiệu những gương sáng của cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng và nhân dân các xã vùng cao như A Mú Sung, Y Tý (Bát Xát), Nậm Chảy (Mường Khương)… trong bảo vệ cột mốc, giữ gìn an ninh biên giới. Đồng thời xây dựng nhiều phóng sự chuyên sâu, tiêu biểu như loạt chương trình “Sắc màu biên cương”,“Đồn là nhà, biên giới là quê hương”, qua đó phản ánh sinh động đời sống vùng biên và tình quân - dân keo sơn. Những hình ảnh về lớp học nơi đồn biên phòng, những phiên chợ vùng cao, những câu chuyện cảm động về cán bộ giúp dân phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo… được phát sóng, chia sẻ mạnh mẽ trên mạng xã hội, góp phần biến thông tin tuyên truyền thành động lực thực tiễn. Đại đa số các nhà báo khi viết về lĩnh vực này đều cho rằng, để tuyên truyền hiệu quả, người làm báo cần “đi thực tế, sống cùng biên giới”. Muốn viết hay về biên cương, phải hiểu đời sống nơi đây, phải biết người dân nghĩ gì, lo gì. Từ đó mới truyền tải được thông điệp về bảo vệ chủ quyền gắn với sinh kế và hạnh phúc của họ. Do đó, công tác tuyên truyền về chủ quyền biên giới ở Lào Cai càng có ý nghĩa sâu sắc, vừa góp phần củng cố lòng yêu nước, vừa nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng dân cư vùng biên.

Bộ đội Biên phòng Lào Cai và BĐBP khu Mông Tự (Trung Quốc) khởi động tuần tra song phương

Đặc biệt, dù không có đường bờ biển, nhưng Lào Cai luôn hướng về biển, đảo Tổ quốc bằng tình cảm thiêng liêng và trách nhiệm sâu sắc. Trong những năm qua, công tác tuyên truyền về chủ quyền biển, đảo tại tỉnh được triển khai rộng khắp với nhiều hình thức phong phú, gắn kết chặt chẽ với các hoạt động của lực lượng Hải quân, đặc biệt là Lữ đoàn 131 và Cục Chính trị - Quân chủng Hải quân. Thông qua các chương trình kết nghĩa “Hải quân Việt Nam làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi, bám biển”, “Hướng về Trường Sa thân yêu”, “Nghĩa tình quân dân nơi đầu sóng”, các cơ quan báo chí Lào Cai đã phản ánh sinh động hình ảnh cán bộ, chiến sĩ Hải quân vượt sóng, giữ vững chủ quyền giữa trùng khơi. Hằng năm, các đoàn công tác của tỉnh, phóng viên Báo và Phát thanh - Truyền hình Lào Cai đều có các chuyên mục, loạt bài, phóng sự về chủ đề biển, đảo, ghi nhận hoạt động phối hợp giữa Lào Cai và Quân chủng Hải quân trong công tác tuyên truyền, giáo dục thế hệ trẻ về lòng yêu nước và ý thức bảo vệ chủ quyền. Chỉ tính riêng năm 2024, đã có trên 80 tin, bài, phóng sự tuyên truyền về biển đảo, trong đó nhiều tác phẩm phản ánh hiệu quả các chương trình giao lưu, kết nghĩa giữa học sinh, đoàn viên Lào Cai với chiến sĩ Hải quân. Qua đó, tình cảm hậu phương - tiền tuyến được bồi đắp, khơi dậy niềm tin, niềm tự hào dân tộc, góp phần làm sáng rõ thông điệp “Biên giới và hải đảo tuy xa về địa lý, nhưng luôn gần gũi trong trái tim mỗi người dân Lào Cai”.

Tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền đáp ứng yêu cầu mới

Bên cạnh việc nỗ lực tuyên truyền thông nhưng chất lượng một số chuyên đề, chuyên mục còn nghiêng về phản ánh, chưa có luận giải thấu tình, đạt lý; nội dung một số chương trình còn chung chung, chưa ngắn gọn, súc tích, làm cho người đọc dễ quên; các bài viết đấu tranh phản bác lại luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch về chủ quyền biển, đảo còn khiêm tốn; hình thức tuyên truyền còn đơn điệu, cơ sở vật chất phục vụ việc lấy tin và truyền tin còn thiếu. Sự bùng nổ của công nghệ thông tin và truyền thông số đang tạo ra những cơ hội lớn cho báo chí trong việc đổi mới, lan tỏa nội dung tuyên truyền về chủ quyền biên giới, biển đảo. Nếu như trước đây, báo in, phát thanh, truyền hình là những kênh truyền thống chủ đạo thì nay, báo điện tử, nền tảng mạng xã hội, cùng các sản phẩm báo chí đa phương tiện đã trở thành “cánh tay nối dài”, là “mặt trận” chủ lực giúp thông tin đến gần hơn, nhanh hơn và hấp dẫn hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Trước tiên, cần chú trọng bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, phóng viên báo chí có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức tốt, chủ động, linh hoạt, sáng tạo, tinh thông về chuyên môn, nghiệp vụ, nhanh nhạy nắm bắt tình hình thời sự, dư luận xã hội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong lĩnh vực bảo vệ an ninh biên giới, biển, đảo. Tích cực nghiên cứu, nắm vững các kiến thức, vấn đề pháp lý, lịch sử và thực tiễn liên quan đến biên giới, biển đảo, đặc biệt là diễn biến chính trị, ngoại giao, an ninh trong khu vực, biển Ðông và các tranh chấp biển, đảo sẽ giúp phóng viên truyền đạt thông tin chính xác, khách quan. Nội dung tuyên truyền cần cô đọng, dễ hiểu, được biên tập phù hợp với từng đối tượng để đảm bảo hiệu quả tuyên truyền. 

Chú trọng xây dựng cơ chế phối hợp giữa cơ quan báo chí với cơ quan chức năng, lực lượng vũ trang (Bộ đội Biên phòng, Hải quân, Cảnh sát biển) trong cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về tình hình an ninh biên giới, biển đảo và chia sẻ thông tin về âm mưu, thủ đoạn, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch để báo chí tuyên truyền bảo đảm kịp thời, sinh động, hấp dẫn, thuyết phục, nâng cao nhận thức, ý thức cảnh giác của các tầng lớp nhân dân. Bên cạnh đó tăng cường phối hợp với các cơ quan tư pháp (toà án, viện kiểm sát, cơ quan thi hành án) tổ chức các phiên toà lưu động, xét xử các vụ án liên quan đến vi phạm chủ quyền, an ninh biên giới biển, đảo, gây ảnh hướng đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên khu vực biên giới để vừa tăng cường tuyên truyền, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật, vừa có sức răn đe trong cộng đồng.

Giây phút thư giãn của các chiến sỹ bộ đội trên đảo Trường Sa.

Ứng dụng công nghệ mới trong công tác báo chí, sử dụng các phương tiện truyền thông kỹ thuật số, mạng xã hội để phát huy hiệu quả công tác tuyên truyền và giám sát. Diễn đàn trực tuyến trên các trang web, blog, mạng xã hội… là những công cụ quan trọng giúp đưa thông tin chính thống đến với cộng đồng một cách nhanh chóng và rộng rãi; đồng thời định hướng, giải thích cho người dân những ý kiến, quan điểm chưa đúng, phản bác những thông tin sai sự thật, thông tin không chính thống... để giúp cộng đồng có cái nhìn đúng đắn hơn trong tiếp nhận thông tin có liên quan đến chủ quyền biên giới, biển, đảo. Mỗi nhà báo, cơ quan báo chí cần bám sát định hướng, phản ánh trung thực, sinh động việc triển khai các chủ trương, chính sách về quản lý, bảo vệ biên giới, về xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh, phục vụ người dân ngày càng tốt hơn. Báo chí phải trở thành cầu nối thông tin hai chiều giữa chính quyền và nhân dân, giúp người dân hiểu đúng, ủng hộ và đồng hành cùng chính quyền địa phương trong xây dựng biên giới ổn định, phát triển.

Báo chí không chỉ là ngòi bút, là kênh thông tin mà còn là vũ khí tư tưởng, là ngọn cờ đầu trong mặt trận bảo vệ chủ quyền biên giới, biển đảo của Tổ quốc. Mỗi cán bộ, phóng viên báo chí cần nhận thức rõ: Viết về chủ quyền biên giới, biển đảo là viết về Tổ quốc, bảo vệ chủ quyền biên giới, biển đảo là bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, để đất nước, dân tộc vững bước vào kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, hùng cường, thịnh vượng./.

Phùng Nam Trung