“Chư là” - tức Lễ cúng ruộng là một trong những nghi lễ truyền thống quan trọng của đồng bào dân tộc Mông ở huyện vùng cao Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái.

Lễ cúng ruộng cùng với nhiều nghi lễ độc đáo khác đã được đồng bào Mông ở Mù Cang Chải lưu truyền từ nhiều đời nay.

Lễ cúng ruộng thường được đồng bào tổ chức khi bắt đầu một vụ sản xuất mới

Với ý nghĩa bày tỏ lòng biết ơn với đất mẹ, thổ công, thổ địa và mong muốn thổ công, thổ địa bảo vệ để có một vụ lúa tươi tốt, không sâu bệnh hại, ruộng bậc thang không bị sạt bờ….

Trước khi vào lễ, chủ nhà cắm 4 cọc tre rồi đan các thanh tre kết lại thành một đàn lễ, ngay trên đầu đám ruộng bậc thang của gia đình.

Ngoài ra, tùy vào số lượng những thửa ruộng mà chọn đủ số lượng cây lau già để cắm xuống mỗi thửa ruộng.

Theo đồng bào nơi đây, cây lau có thể sống ở mọi nơi, mọi loại đất (kể cả trên đá) và với khí hậu khác nhau, việc người dân chọn cây lau để làm lễ là hi vọng cây lúa trên ruộng sẽ có sức sống mãnh liệt như cây lau.

Lễ vật dâng cúng gồm: 1 con gà trống, 1 chai rượu, hương và giấy bạc mã. Bắt đầu lễ cúng, gia chủ sẽ đốt 6 que hương cắm vào các ống tre, rót 3 chén rượu lên đàn cúng, rồi cầm con gà trống khấn và cúng.

Nội dung của bài cúng khá đơn giản, chủ yếu là mời thổ công, thổ địa đón nhận lễ vật và giúp gia đình bảo vệ để có một vụ lúa tươi tốt; Sang năm gia đình sẽ lại chuẩn bị đầy đủ lễ vật để cúng.

Sau khi cúng, gia chủ mang con gà về mổ và chọn những sợi lông cánh mượt, dài nhất của con gà cắm lên những cây lau đã được cuộn sẵn. 

Đồng thời chủ nhà sẽ luộc gà, đến khi chín lại tiếp tục mang lên đàn cúng.

Khi đó, chủ nhà sẽ khấn:“Gà đã chín, xin mời các vị về nhận gà chín, rượu và giấy bạc; mong muốn các vị sau khi nhận sẽ giúp gia đình tôi bảo vệ mùa màng, đuổi côn trùng, chim chóc để có 1 mùa vụ tươi tốt như bao gia đình khác, để gia đình tôi có của ăn, của để, cuộc sống ấm no, hạnh phúc”.

Kết thúc nghi lễ, chủ hộ hoặc một người trong gia đình sẽ mang những cây lau trước đó đã được cắm lông gà đi cắm vào bờ các thửa ruộng. Đến thửa cuối cùng, cây lau phải quay ngược lại thể hiện ruộng của gia đình chỉ đến đó và thổ công, thổ địa hãy bảo vệ những thửa ruộng của gia đình.

Kết thúc lễ cúng, gia đình làm lễ cúng có thể thụ lộc ngay tại ruộng, hoặc đem về nhà ăn uống cùng với anh em, bạn bè, hàng xóm láng giềng ở thôn/bản của mình./.

Theo VOV